Režisierė – Uršulė Bartoševičiūtė

Kostiumų dailininkas – Dainius Bendikas

Choreografė – Oksana Griaznova

Videomenininkas – Martynas Norvaišas

Scenografė – Rūta Venskutė

Kompozitorė – Rita Mačiliūnaitė

Šviesų dailininkas – Julius Kuršys

Režisierės padėjėja – Gelena Ivaškevič

Pjesę iš vengrų k. į lenkų k. vertė – Jolanta Jarmołowicz

Spektaklio vadybininkė – Aleksandra Šalkinė

Spektaklio konsultantė – Karina Gžibovskaja

Režisierės Uršulės Bartoševičiūtės spektaklis pagal Katos Wéber pjesę „Moters dalys“ (lenk. Cząstki kobiety) – tai pirmagimio besilaukiančios jaunos poros istorija, šeimos drama, kurios veiksmas vyksta šiomis dienomis, grįsta moteriškų personažų jėga ir ryžtu. Šeimos gyvenimas, bendrabūvis tarsi objektyvu pritraukia ir parodo šiandienos visuomenės problemas, vidinius konfliktus.

30-metė pjesės veikėja Maja grumiasi su asmenine tragedija. Norėdama grįžti į gyvenimą, ji neišvengiamai priversta suabejoti savo ligšioliniu gyvenimu, kurti santykius nuo nulio. „Moters dalys“ – tai įtaigus šiuolaikinės moters, kovojančios už teisę į savo kūną ir kasdienybę, gyvenimo paveikslas.

Maja po to, kas įvyko, turi sukurti save iš naujo. Kone nejučiomis darnios ir normalios šeimos paveikslas ima eižėti – atsiveria kažkada užglaistyti konfliktai, įtampos, įvykusi tragedija tarsi atveria Pandoros skrynią: priklausomybė, pinigai, palikimas, motinos demencija.

Šeima daugiakalbė – išryškėja tokių šeimų kultūriniai stereotipai, problemos, nesusikalbėjimas, kurį lemia skirtingos kultūrinės tradicijos bei tapatybė. Tai paryškina ir laisvamaniškumo bei religinių tradicijų takoskyra. Iškyla kone obsesyvus noras rasti kaltą ar kaltininką, jį nubausti, įvykdyti „teisingumą“ vardan fiktyvaus „nuodėmės“ ar „kaltės“ nuplovimo.

Dramaturgė kiekvieną personažą piešia su didele atida ir empatija – neteisia ir nekritikuoja, o bando suprasti vykstančius pokyčius. Spektaklyje naudojamos kinematografinės raiškos priemonės, intymus pasakojimas, detalių tikroviškumas žiūrovą prikausto, žavi.

„Moters dalys“ visų pirma kalba apie moters teisę į savo kūną, teisę rinktis, ką su juo daryti. Žiūriu į Mają, pagrindinę pjesės veikėją, ir joje matau kiekvieną moterį, kuri susidūrė su netektimi, gedulu, kančia, abejonėmis, bandančią susigrąžinti fizinę, emocinę sveikatą, pusiausvyrą. Majos aplinka, jos šeima primena maitvanagius, laukiančius šios moters klaidos, neteisingo žingsnio, sprendimo. Ryški ir kančios estafetė – vienoje kartoje užgimusi nemeilė, konkurencija dauginasi ir perduodama ateinančioms.“ (Uršulė Bartoševičiūtė)

„Moters dalys“ – tai pirmasis profesionalus spektaklis lenkų kalba valstybiniame Lietuvos teatre nuo tarpukario.

Kata Wéber – vengrų dramaturgė, scenarijų autorė, studijavo Budapešte Teatro ir kino universitete. Parašė dramas „Demencija“, „Gyvenimo šviesa“, „Septynios mirtinos nuodėmės / Tėvynė" (pagal B. Brechtą), libretą operai „Voyage vers l'Espoir“ etc. Pjesę „Moters dalys“ dramaturgė parašė 2018 m., bendradarbiaudama su vengrų režisieriumi Kornéliu Mundruczó. Pjesė pirmą kartą pastatyta Lenkijoje „TR Warszawa“ teatre, sulaukė sėkmės, pripažinimo, spektaklis rodytas garsiausiose pasaulio scenose, teatro festivaliuose („Festival d’Avignon, Athens & Epidaurus Festival), „Divine Comedy Festival“, „Sirenos“ etc.). 2019 m. šis darbas pelnė „Grand prix“ kaip geriausias 2019 m. Lenkijos spektaklis „Boska komedia“ festivalyje Krokuvoje. 2020-aisiais K. Wéber ir K. Mundruczó pastangomis pjesė virto filmu „Pieces of a Woman“ (Netflix), kuriame pagrindinį vaidmenį atliko aktorė Vanessa Kirby.

Uršulė Bartoševičiūtė (Barto) – viena įdomiausių jaunosios kartos teatro režisierių, sukūrusi spektaklių įvairiuose Lietuvos ir užsienio teatruose. 2021 m. apdovanota Jaunojo menininko prizu, spektaklis „Makbetas“ 2023 m. nominuotas 5-iose Islandijos teatro apdovanojimų kategorijose, spektaklis „Savižudybės anatomija“ (LNDT, 2024 m.) „Auksinių scenos kryžių“ apdovanojimuose nominuotas geriausios režisūros, antraplanio moters vaidmens ir scenografijos kategorijose.

Režisierę kūryboje domina laikas, būdai, kaip galima analizuoti kartų santykius, besitransformuojančias traumas, siekia permąstyti sustabarėjusį konkrečių veikėjų, įvykių, reiškinių vaizdavimą, reiškinius ir jausmus, kurie ilgainiui keičiasi: kaip istoriškai vaizduojame moteris scenoje, kaip teisingiau inscenizuoti klasikinius tekstus, kokią dinamiką mieliau stebime scenoje ir repeticijų salėse. Rūpi ir atsakyti į klausimą – kaip dar mus veikia laikas, atmetus tai, kad fiziškai ir ideologiškai verčia mus senti ir darytis senamadiškais?

///

MAJA. [...] Tai mano kūnas. Tai mano asmeninis reikalas. Ar supranti? Tai yra tai, ko jūs negalėsite pagražinti, kaip, pavyzdžiui, apylinkės, vietovės. Tai ne jūsų reikalas. Aš nenoriu apie tai kalbėti. Ypač čia, visų akivaizdoje.

LARSAS. Ar žinai Takomos tilto istoriją? Ketvirtajame dešimtmetyje tiltas sugriuvo savaime. Kurį laiką niekas nesuprato, kodėl. Paskui paaiškėjo, kad tragediją galėjo sukelti rezonansas. Kiekvienas kūnas turi savo vibracijas. Ir jei išorinių virpesių dažnis artimas paties kūno dažniui, atsiranda rezonansas. [...] Gali sugriūti net tiltas.

                                                                                                                                         (Iš Katos Wéber pjesės „Moters dalys“. Iš lenkų k. vertė Uršulė Bartoševičiūtė)

Spektaklyje – nuogas kūnas, naudojamos ryškios šviesos (stroboskopas), necenzūrinė leksika, garsi muzika, rūkomos teatrinės cigaretės be tabako ir nikotino, vaizduojamas gimdymas ir naujagimio mirtis. Emocinė ir psichologinė pagalba: https://pagalbasau.lt/

Spektaklis rodomas lenkų kalba su lietuviškais titrais. Jei norite aiškiai matyti titrus, rekomenduojame rinktis vietas parteryje nuo 7 eilės.

Spektaklyje vaidina:

Maja Nitovska – Gabrielė Andruškevič
Larsas Alsvagas – Oskar Wyganowski
Magdalena Zlocka – Anžela Bizunovič / Jelena Bogdanovič
Monika Nitovska – Justina Stankevič
Voitekas Krysas – Artur Svorobovič / Maksim Tuchvatulin
Suzana Zlocka – Jevgenija Gladij 
Eva Janina – Aleksandra Metalnikova

Spektaklio repeticija. Telmano Ragimovo nuotr.

Kata Wéber

CZĄSTKI KOBIETY

Spektakl w jednej części; N-18

Czas trwania – 2 val. 30 min.

Premiera – 3 i 4 czerwca 2025 r.

Główna sala

Twórcy:

Reżyserka – Uršulė Bartoševičiūtė

Kostiumograf – Dainius Bendikas

Choreografka– Oksana Griaznova

Reżyser wideo – Martynas Norvaišas

Scenografka – Rūta Venskutė

Kompozytorka – Rita Mačiliūnaitė

Reżyser światła – Julius Kuršys

Asystentka reżysera – Gelena Ivaškevič

Tłumaczenie sztuki z języka węgierskiego na polski – Jolanta Jarmołowicz

Kierowniczka spektaklu – Aleksandra Šalkinė

Spektakl reżyserki Uršulė Bartoševičiūtė na podstawie sztuki Katy Wéber Cząstki kobiety to historia młodej pary oczekującej narodzin pierwszego dziecka – rodzinna drama, której akcja toczy się w dzisiejszych czasach, oparta na sile i determinacji kobiecych postaci. Życie rodzinne i wspólna codzienność niczym przez obiektyw obnaża problemy współczesnego społeczeństwa oraz wewnętrzne konflikty.

30-letnia bohaterka sztuki, Maja, zmaga się z osobistą tragedią. Próbując powrócić do życia, zmuszona do kwestionowania dotychczasowych wyborów i budowania relacji od nowa.

Cząstki kobiety to poruszający obraz współczesnej kobiety walczącej o prawo do własnego ciała i codziennego życia.

Po tym co się wydarzyło, Maja musi stworzyć siebie na nowo. Z pozoru niezauważalnie obraz harmonijnej, „normalnej” rodziny zaczyna pękać – na powierzchnię wychodzą dawno zamiecione pod dywan konflikty i napięcia. Przeżyta tragedia działa niczym otwarcie puszki Pandory: pojawiają się uzależnienia, pieniądze, sprawy spadkowe, demencja matki.

Rodzina jest wielojęzyczna – ujawniają się kulturowe stereotypy, problemy oraz brak porozumienia, wynikający z różnic tradycji i tożsamości. To wszystko dodatkowo podkreśla przepaść między wolnomyślnością a religijną tradycją. Pojawia się niemal obsesyjna potrzeba znalezienia oskarżającego i winnego, ukarania go, wymierzenia „sprawiedliwości” – w imię fikcyjnego zamazania „winy” czy „grzechu”.

Dramaturżka z dużą uważnością i empatią portretuje każdą postać – nie ocenia ich i nie moralizuje, lecz stara się zrozumieć zachodzące zmiany. W spektaklu wykorzystywane są środki wyrazu charakterystyczne dla kina: intymna narracja i realistyczne detale przykuwają uwagę widza i robią wrażenie.

„Cząstki kobiety przede wszystkim mówią o prawie kobiety do własnego ciała, o prawie decydowania, co z nim zrobić. Patrzę na Maję, główną bohaterkę sztuki i widzę w niej każdą kobietę, która zetknęła się z utratą, żałobą, cierpieniem, wątpliwościami, próbującą odzyskać zdrowie fizyczne, emocjonalne i równowagę. Otoczenie Mai, jej rodzina, przypomina sępy – czekające na jej błąd, na niewłaściwy krok, złą decyzję. Wyraźnie widoczna jest też sztafeta cierpienia – brak miłości i rywalizacja, które zrodziły się w jednym pokoleniu, mnożą się i są przekazywane kolejnym.” (Uršulė Bartoševičiūtė)

Cząstki kobiety to pierwszy profesjonalny spektakl w języku polskim w państwowym teatrze na Litwie od okresu międzywojennego.

                     
///

Kata Wéber – węgierska dramatopisarka i scenarzystka, studiowała na Uniwersytecie Teatru i Filmu w Budapeszcie. Jest autorką dramatów takich jak Demencja, Światło życia, Siedem grzechów głównych / Ojczyzna (na podstawie B. Brechta) oraz libretta do opery Voyage vers l’Espoir i t. t. Sztukę Cząstki kobiety Wéber napisała w 2018 roku we współpracy z węgierskim reżyserem Kornélem Mundruczó. Po raz pierwszy została wystawiona w Polsce, w warszawskim teatrze TR Warszawa, gdzie odniosła sukces i uznanie. Spektakl prezentowany był na najbardziej prestiżowych scenach i festiwalach teatralnych na świecie, m.in. Festival d’Avignon, Athens & Epidaurus Festival, Divine Comedy Festival, Sirenos i innych. W 2019 roku spektakl zdobył Grand Prix jako najlepsze przedstawienie roku na festiwalu Boska Komedia w Krakowie. W 2020 roku, dzięki staraniom K. Wéber i K. Mundruczó, sztuka została zekranizowana jako film Pieces of a Woman (Netflix), w którym główną rolę zagrała Vanessa Kirby.

Uršulė Bartoševičiūtė (Barto) – jedna z najciekawszych reżyserek młodego pokolenia, tworząca spektakle zarówno w litewskich, jak i zagranicznych teatrach. W 2021 roku została uhonorowana Nagrodą Młodego Artysty. Jej spektakl Makbet w 2023 roku był nominowany w pięciu kategoriach Islandzkich Nagród Teatralnych, a Anatomia samobójstwa (Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny, 2024) otrzymał nominacje do Złotych Krzyży Sceny w kategoriach: najlepsza reżyseria, drugoplanowa rola kobieca i scenografia.

W twórczości reżyserkę interesuje problematyka czasu oraz sposoby analizowania relacji międzypokoleniowych i przekształcających się traum. Dąży do reinterpretacji skostniałego sposobu przedstawiania określonych postaci, wydarzeń i zjawisk – oraz emocji, które wraz z upływem czasu ulegają przemianom. Zadaje pytania: jak historycznie przedstawiamy kobiety na scenie, jak trafniej inscenizować klasyczne teksty, jaką dynamikę preferujemy oglądać na scenie i w salach prób? Interesuje ją również, w jaki sposób czas oddziałuje na nas poza oczywistym wymiarem fizycznym i ideologicznym – tym, który popycha nas ku starzeniu się i stopniowemu popadaniu w staromodność.

///

MAJA. [...] To jest moja prywatna sprawa. Rozumiesz? Tego nie będziesz mogła upiększyć, jak otoczenia, okolicy. To nie jest wasza sprawa. Nie chcę o tym mówić. Zwłaszcza tu w obecności wszystkich.

LARS. [...] Znasz historię mostu w Tacoma? W latach czterdziestych most sam z siebie się załamał. Przez pewien czas nikt nie rozumiał, dlaczego. Potem się okazało, że tragedię mogło spowodować zjawisko rezonansu. Każde sztywne ciało posiada własne drgania. I jeśli drgania zewnętrzne mają taką częstotliwość, która jest bliska częstotliwości własnej drgań ciał, wtedy występuje zjawisko rezonansu. [...] Może runąć nawet most.

                                                                                                 (Fragment z dramatu Katy Wéber Cząstki kobiety)

W spektaklu pojawia się nagość, używane są jaskrawe światła (stroboskop), niecenzuralny język oraz głośna muzyka. 

W spektaklu przedstawiony jest poród oraz śmierć noworodka. Pomoc emocjonalna i psychologiczna: https://pagalbasau.lt/

Spektakl w języku polskim z litewskimi napisami

Obsada:

Maja Nitowska – Gabrielė Andruškevič
Lars Alsvag – Oskar Wyganowski
Magdalena Złocka – Jelena Bogdanovič / Anžela Bizunovič
Monika Nitowska – Justina Stankevič
Wojtek Krys – Artur Svorobovič / Maksim Tuchvatulin
Suzzana Złocka – Jevgenija Gladij
Ewa Janina – Aleksandra Metalnikova

Próba spektaklu. Fot. Telman Ragimov.